شکستگی متاتارس پنجم (5th Metatarsal Fracture) یک استخوان شکسته در لبه بیرونی پای شما است که یکی از شایع ترین آسیب های پا محسوب می شود. پنجمین متاتارس شما استخوان بلندی است که در قسمت بیرونی پای شما قرار دارد و به انگشت کوچک پا متصل می شود. .

بطور کلی سه نوع شکستگی متاتارس پنجم وجود دارد که به سه ناحیه طبقه بندی می شوند:

این شکستگی ها ۹۳ درصد از شکستگی های متاتارس پنجم را تشکیل می دهند. در این نوع شکستگی، یک قطعه کوچک از استخوان توسط یک تاندون یا رباط از قسمت اصلی استخوان جدا می شود. این نوع شکستگی در نتیجه آسیبی است که باعث می شود مچ پا به سمت داخل بچرخد. این شکستگی ها اغلب زمانی که با پیچ خوردگی مچ پا رخ می دهد نادیده گرفته می شوند.

شکستگی جونز در ناحیه کوچکی از متاتارس پنجم رخ می دهد که خون کمتری دریافت می کند. به همین دلیل بیشتر مستعد مشکلات در درمان است. شکستگی جونز می تواند یک شکستگی استرسی (شکستگی کوچک که در طول زمان و طی استفاده ی مکرر رخ می دهد) یا یک شکستگی حاد (ناگهانی) باشد. شکستگی جونز در اثر استفاده بیش از حد، استرس مکرر یا ضربه ایجاد می شود. این شکستگی نسبت به شکستگی های نوع قبل (Avulsion Fracture) کمتر شایع هستند و درمان آنها نیز دشوارتر است.

این شکستگی معمولاً در اثر ضربه یا پیچ خوردگی ایجاد می شود. این شکستگی ها در بدنه ی استخوان متاتارس پنجم رخ می دهد. به این شکستگی، شکستگی رقاص ها (Dancer’s fracture) نیز گفته می شود. درمان این شکستگی به نسبت ساده است و شامل پروسه ی گچ گرفتن و استراحت نسبی است، اما با توجه به زمان ۶-۸ هفته ای پروسه ی گچ گیری، به عنوان یک اسیب ناامید کننده برای بیماران در نظر گرفته می شود. معمولا تا ۶ هفته بهبوی نسبی حاصل می شود و بیماران می توانند گچ را باز کرده و با کفش های مخصوص وزن اندازی و راه رفتن را شروع کنند، اما انجام فعالیت های سنگین و پرفشار روی پا به ۱۰ الی ۱۲ هفته زمان و درمان نیاز دارد. اما در صورتی که میزان جابجایی شکستگی مورد نظر زیاد باشد، درمان های جراحی توصیه می شوند.

لازم بذکر است شکستگی های نوع اول و سوم در خانم ها شیوع بسیار بیشتری دارد. به دنبال وقوع شکستگی متاتارس پنجم، در ناحیه خارجی پا دچار درد، کوفتگی، کبودی و التهاب خواهید بود و در راه رفتن و وزن اندازی روی پا دچار مشکل خواهید شد. در نتیجه جهت تشخیص دقیق نوع و محل شکستگی حتما باید با مراجعه به مرکز رادیوگرافی، از ناحیه مذکور عکس برداری کنید. بطور کلی پروسه ی درمان شکستگی متاتارس پنجم، با سن، سطح فعالیت فرد و وضعیت سلامت عمومی فرد مرتبط است.

پروسه ی درمان در گام اول برای شکستگی متاتارس پنجم شامل دو گزینه است. بی حرکتی با گچ یا اتل های سریالی و جراحی، استفاده از گچ معمولا برای شکستگی های نوع اول و دوم و شکستگی های نوع سوم که جابجایی کمتر از ۳ میلیمتر است توصیه می شود. اما در صورتی که فرد ورزشکار حرفه ای باشد یا فعالیت های شدید و مداوم روی پاها داشته باشد مانند رقاصان باله، با توجه به نظر پزشک جراح، امکان دارد درمان جراحی توصیه شود.

حین پروسه ی درمان، عوارضی چون لخته شدن خون، آسیب به عروق خونی و اعصاب، درد در ناحیه شکستگی، کبودی و لاغر شدن یا آتروفی عضلات (Muscle Atrophy) امکان بروز دارند، که البته از فردی به فرد دیگر کاملا متفاوت خواهند بود. جهت کنترل و جلوگیری از بروز عوارض مذکور، حتما با پزشک یا فیزیوتراپ خود مشورت کرده و راهکارهای مناسب مانند استفاده از کمپرس یخ، تکنیک های درست راه رفتن با عصا، بالا نگه داشتن پا، تقویت عضلات ران و استفاده از خدمات الکتروتراپی و فیزیوتراپی برای کاهش درد را به شما آموزش دهند.

بخاطر داشته باشید، در صورت بروز تب، و علایمی چون درد شدید مخصوصا در ناحیه ساق به دنبال گچ گرفتن پا، تورم شدید در ناحیه پا، کبودی و بی حسی و احساس گزگز در اندام پا، حتما با پزشک یا فیزیوتراپ (Physiotherapist) خود مشورت کنید. همچنین به دنبال پروسه ی گچ گرفتن پا و استفاده از عصا برای جلوگیری از وزن اندازی، قطعا دچار مشکلات همراه مانند دردهای ناحیه کمر، شانه و دست ها خواهید شد. همچنین با توجه به وارد امدن فشار مضاعف به یکی از پاها حین راه رفتن نیاز به تقویت بیشتر اندام تحتانی سالم خود خواهید داشت.

شما میتوانید با مشورت فیزیوتراپیست خود، یک برنامه ی تمرینی و همچنین کنترلی برای جلوگیری از اسیب های کمر و شانه و دست ها داشته باشید و نحوه ی راه رفتن درست با عصا را نیز اموزش ببینید.

بخاطر داشته باشید که پس از بازکردن گچ یا انجام جراحی روی ناحیه پا، برای جبران ضعف های عضلانی ایجاد شده و کنترل درد و بازگشت به شرایط ایده ال قبل از شکستگی، حتما نیاز به انجام تمرینات و برنامه ی دقیق فیزیوتراپی خواهید داشت.